رفتار انسان کلیدی ترین نقش را در مقابله، کنترل و جلوگیری از انتشار ویروس کرونا ایفا میکند. مداخلات رفتاری مانند ایجاد فاصله فیزیکی، ضد عفونی کردن دستها و استفاده از ماسک برای کاهش و جلوگیری از انتشار این بیماری حیاتی هستند. برای همین، طراحی مداخلات و استراتژیهایی که باعث میشوند حداکثر فرصت و امکانات برای انجام و ادامه این رفتارها فراهم شود، بسیار مهم و ضروری بنظر میرسند. جلوگیری از انتشار این ویروس نیازمند تغییر رفتار گسترده در جامعه است، برای همین بینشهای علوم رفتاری و روانشناسی اجتماعی میتوانند با ارائه درکی عمیقتر، واقع بینانه و مبتنی بر شواهد علمی از رفتار انسانها در شرایط همهگیری، کمک کنند توصیههای متخصصان سلامت به میزان بیشتری توسط جامعه مورد پذیرش و اجرا قرار بگیرد. در دو سال گذشته تیمهای تخصصی متعددی متشکل از دانشمندان علوم رفتاری و روانشناسان به همراه متخصصان سلامت به میزان بیشتری توسط جامعه مورد پذیرش و اجرا قرار بگیرد.
گزارش حاضر شامل توصیههای رفتاری برای افزایش رعایت رفتارهای پیشگیری (پروتکلهای بهداشتی) در حوزههای مختلف چون شستشوی دستها، فاصله گذاری فیزیکی و ماسک میباشد. جلوگیری از انتشار ویروس و به تبع مرگ و میر هموطنان نیازمند تغییرات معنادار در تصمیمهای اتخاذ شده و انجام گسترده اقدامات مختلف میباشد؛ در غیر این صورت نتیجه متفاوتی حاصل نمیشود.
یافتههای علوم رفتاری نشان داده اند که افزایش رعایت پروتکلهای بهداشتی با اعمال استراتژیهایی در ۴ دسته کلی امکان پذیر میباشند:
۱- آموزش: برای انجام یک رفتار توسط مردم، نیاز است تا اطلاعات و مهارتهای مورد نیاز به صورت گسترده، پر تکرار و به صورت رفتاری، عینی و مشخص ارائه شوند. ۳ استراتژی در این بخش ارائه شده است؛ ۱) دانش و مهارت لازم برای انجام رفتار پیشگیری را با زمان بندی درست در مردم ایجاد کنید ۲) بصورت مشخص، جزئی و شفاف از رفتارهای مدنظر سخن بگویید ۳) از قصد عمل برای آماده سازی افراد برای ورود به محیطهای پرخطر استفاده کنید.
۲- اقناع: یک پیام طراحی شده توسط اصول علوم رفتاری میتواند موثرتر از فرایندهای قانونگذاری در تغییر رفتار جوامع عمل کند. ۶ استراتژی زیر میبایست همواره مدنظر بخشهای اطلاع رسانی قرار بگیرند؛ ۱) به جای تاکید بر من و شما از ما استفاده کنید ۲) احساس مسئولیت افراد نسبت به دیگر افراد جامعه را پررنگ کنید ۳) از منابع معتبر و مرتبط به جامعه هدف برای انتقال پیام بهره بگیرید ۴) بر روی نتایج اجتماعی مثبت و منفی ناشی از رعایت رفتارهای پیشگیری تاکید کنید ۵) خودکارامدی افراد برای رعایت پروتکلهای بهداشتی و جلوگیری از کاهش انتشار ویروس را افزایش دهید ۶) برای مقابله با خوش بینی و تصورات غلط در مورد رعایت دستورالعملهای بهداشتی، از واکسیناسیون روانی بهره بگیرید.
۳- انگیزش و تشویق: عوامل مختلفی بر انگیزه رعایت پروتکلهای بهداشتی دخیل هستند. با بکارگیری این انگیزهها و همچنین استفاده از مشوقهای غیرمادی میتوان نرخ این رفتارها را افزایش داد. در این قسمت ۸ استراتژی بیان شده است؛ ۱) ریسک مواجهه با ویروس را با هدف ایجاد نگرانی (نه ترس) برجسته کنید ۲) هنگام سخن از رفتارهای مطلوب، هویت مشترک و هویتهای همخوان با آن رفتار را برجسته کنید ۳) اینکه تعداد زیاد یا رو به افزایشی از افراد در حال عمل به رفتارهای پیشگیری هستند را پررنگ کنید ۴) مطلوبیت اجتماعی رفتارهای مورد نظر را با کمک مردم پر رنگ کنید ۵) از تمایل ذاتی مردم برای جبران لطف و کمک یکدیگر استفاده کنید ۶) با استفاده از عملکردهای روزمره و زمانهای مخصوص رفتارهای پیشگیری، اقدام به عادت سازی کنید ۷) به رفتارهای مطلوب و نامطلوب مردم، بازخورد آنی بدهید ۸) در محیطهای پرخطر سیستم ایمنی رفتاری افراد را فراخوان کنید تا رفتارهای پرهیز از بیماری آنها افزایش پیدا کند.
۴- آماده سازی محیطی: یکی از راهکارهای موقعیت پایه برای افزایش رعایت پروتکلها، استفاده صحیح، به موقع و مبتنی بر یافتههای علمی از نشانهها و علائم محیطی است. از این طریق بدون ارائه پیامهای خاصی و بعضا بصورت ناخودآگاه میتوان رفتار افراد را تغییر داد. در این قسمت ۴ استراتژی ذکر شده است؛ ۱) علائم محیطی یادآور برای رفتارهای پیشگیری را در نقطه درست منجر به عمل قرار دهید ۲) به نحو صحیحی از نشانههای محیطی و سیستمهای یک طرفه استفاده کنید ۳) از تصویرسازی برای قرارگیری رفتارهای پیشگیری در حافظه مردم بهره ببرید ۴) رعایت رفتارهای پیشگیری را آسان کنید.