ساماندهی به بازار اجاره مسکن، از اولویتی کلیدی در حوزه سیاستگذاری مسکن کشور برخوردار است. با این حال، عدم شفافیت اطلاعات، نوسانات قیمتی و ضعف در پوشش قراردادهای رسمی، از جمله چالشهای عمده بازار اجاره مسکن بهشمار میروند. در این راستا سامانبخشی موثر این بازار نیازمند بهرهگیری از ابزارها و رویکردهای نوین، نظیر رویکرد بینشهای رفتاری، در جهت درک عمیقتر رفتار مردم و طراحی سیاستهایی متناسب با آن است.
بدین منظور پروژه حاضر با هدف طراحی و اجرای یک مداخله رفتاری به صورت تلنگر متنپایه انجام گرفت تا میزان استفاده موجرین و مستاجرین از سامانه خودنویس را ارتقا داده و موجب افزایش ثبت قراردادهای اجاره مسکن در این سامانه شود. نتایج به دست آمده نشان میدهد که استفاده از اصل مزیت اجتماعی به عنوان موثرترین بازوی پژوهش، سبب افزایش ۸1.4 درصدی در نرخ تکمیل قرارداد و افزایش 76.3 درصدی در نرخ ایجاد قرارداد، توسط مستاجرین در سامانه خودنویس میشود.
در ایران، حدود نیمی از شهروندان پایتخت و حدود 40 درصد از کل جمعیت شهری، اجارهنشین هستند که این مسئله، نشانگر اهمیت سهم بازار اجاره در تأمین مسکن شهروندان است. در سال 1402 دولت به منظور رفاه بیشتر موجرین و مستاجرین، سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور، با نام اختصاری «سامانه خودنویس» را راهاندازی کرد تا شهروندان بتوانند قرارداد اجارهنامه خود را در هر ساعتی از شبانهروز به صورت آنلاین در سامانه ثبت نموده و به شکل رایگان کد رهگیری معتبر دریافت نمایند. استفاده از این سامانه علاوه بر کاهش هزینههای فرآیند اجاره مسکن و بهرهمندی از مزایای ثبت اجارهنامه معتبر، امکان نظارت دقیقتر و هوشمندانهتر دولت بر بازار اجاره مسکن را فراهم میکند تا روشهای کنترل و سیاستگذاری موثرتری اتخاذ شود. اما با وجود مزایای فراوان استفاده از این سامانه، همچنان چالشهای زیادی بر سر راه جایگزینی کامل آن با روشهای پیشین ثبت قرارداد وجود دارد و این امر ضرورت بهکارگیری سیاستها و مداخلاتی نوآورانه و متناسب با رفتار افراد را بیش از پیش برجسته میسازد.
رویکرد بینشهای رفتاری با جستجو در چرایی و چگونگی تصمیمگیری و رفتار انسان و همچنین شناخت عوامل متعدد روانی-اجتماعی موثر بر آنها، دولتها و سایر نهادها را در زمینه طراحی یا بازطراحی سیاستها، محصولات و برنامههای موثر از قبیل افزایش استفاده از خدمات دولتی یاری مینماید.
پروژه حاضر در پاییز و زمستان سال 1403 به سفارش مرکز نوآوری و تعالی کوثر (مجری سامان خودنویس وزارت راه و شهرسازی کشور) انجام گرفت. در این پروژه با طراحی و اجرای یک مداخلۀ رفتاری به صورت تلنگر متنپایه و بهرهگیری از روش نوین کارآزمایی تصادفی کنترل شده، تلاش شده تا میزان استفاده موجرین و مستاجرین از سامانۀ خودنویس ارتقا یافته و ثبت قراردادهای اجارۀ مسکن در این سامانه افزایش یابد.
برای دریافت خلاصه پروژه میتوانید از قسمت بالای صفحه اقدام نمایید.